We hebben er allemaal wel eens last van: stress! En dat is op zich niet erg, want stress houdt ons ook scherp en alert. Maar wat als stress je in zijn grip heeft gekregen en jij jezelf niet meer herkent als degene die altijd alles onder controle had en die tien dingen tegelijk kon doen? Je bent moe en hebt nauwelijks energie, paniek ligt op de loer, je voelt je opgejaagd, je slaapt niet meer goed en je kunt niet meer ontspannen. Je vraagt je af: hoe is dit mijn leven binnen geslopen?
Het antwoord kun je vinden in het stresshormoon cortisol. Cortisol heeft namelijk een grote invloed op stress, maar is ook een hormoon die we hard nodig hebben en die een belangrijke rol inneemt om goed te kunnen functioneren. Cortisol werkt namelijk ontstekingsremmend, helpt bij een gezond slaap-waak ritme, het reguleert de bloeddruk en het ondersteunt de stofwisseling, het geheugen en de concentratie. Ook in tijden waarin we langere tijd onder hoge druk moeten presteren, kunnen we rekenen op cortisol. Normale cortisolwaarden laten ons dus goed functioneren. Maar als cortisolwaarden chronisch te hoog zijn, beïnvloedt dit de balans met andere hormonen, met alle gevolgen van dien:
De invloed van cortisol op het slaaphormoon melatonine:
Rond het wakker worden stijgt je cortisol niveau, waardoor je lichaam in staat wordt gesteld om aan de slag te gaan. Na een piek in de ochtend blijft het cortisol gehalte een aantal uur stabiel en later op de dag neemt het weer af, zodat je lichaam weer tot rust kan komen. Melatonine stijgt in de avonduren en bereidt je voor op de nacht. Maar als het cortisol niveau te hoog blijft, kan melatonine zijn werk niet goed doen. Je komt moeilijk in slaap en ’s ochtends wordt je niet uitgerust wakker.
De invloed van cortisol op insuline:
Doordat je lichaam teveel cortisol aanmaakt, wordt de hoeveelheid suiker in je bloed geleidelijk aan steeds hoger. En als je te veel suiker aanmaakt, moet je lichaam ook insuline aanmaken. Een langdurig verhoogde insulinespiegel kan niet alleen leiden tot chronische ontstekingen en een verzwakt immuunsysteem, maar ook tot insulineresistentie. Dit betekent dat het lichaam minder gevoelig wordt voor het hormoon insuline. En die aandoening kan een voorloper zijn van diabetes type 2. Daarbij heeft een verhoogde bloedsuikerspiegel tevens invloed op oestrogeen en progesteron, waardoor er een disbalans kan ontstaan tussen beide hormonen. En natuurlijk kan het ook invloed hebben op je gewicht.
De invloed van cortisol op de schildklier:
Stress is één van de belangrijkste oorzaken van schildklierklachten, omdat langdurige stress het belangrijke werk van de schildklier onderdrukt. De aanmaak en werking van stress hormonen gaat namelijk vóór de aanmaak en werking van schildklierhormonen. Daarbij heeft de schildklier ook nog eens progesteron nodig en cortisol wordt weer gemaakt uit progesteron. Wanneer er veel stress is, ‘steelt’ cortisol als het ware de progesteron en krijgt de schildklier minder van dit hormoon, met als gevolg een mindere schildklier werking.
De invloed van cortisol op oestrogeen:
Teveel oestrogeen moet worden afgebroken door de lever, maar bij stress is de lever hier minder goed toe in staat. Daardoor kan er een teveel aan oestrogeen in ons lichaam achterblijven. Er ontstaat dan een grotere kans op een disbalans tussen oestrogeen en progesteron, waardoor er onder andere klachten als PMS, migraine, pijnlijke borsten en cysten kunnen ontstaan.
In aanloop naar de menopauze gaan de eierstokken minder oestrogeen en progesteron produceren en zullen de bijnieren deze functie steeds meer gaan overnemen. Omdat ook cortisol wordt aangemaakt in de bijnieren, wordt deze nu dus extra belast.
Stress en daarmee cortisol heeft dus een grote invloed op onze hormonen en onze organen.
Wist je dat het lichaam ook stress kan krijgen van toxische stoffen, teveel suikers en koolhydraten, bewerkte voeding, te weinig daglicht en frisse lucht, chronische ontstekingen, infecties, gebrek aan bepaalde voedingsstoffen of te weinig beweging?
Je kan dus zelf al een heleboel doen om je cortisolwaarden te laten dalen. Hieronder vind je er een paar:
- Zorg voor voldoende ontspanningsmomenten
- Beweeg minimaal een half uur per dag
- Ga ook minimaal een half uur per dag naar buiten
- Eet veel groenten en fruit
- Vermijd voedsel dat vult en kies voor voedsel dat voedt
- Vermijd suiker en snelle koolhydraten
- Zorg voor voldoende slaap
- Stop met roken
- Verminder je hoeveelheid cafeïne en alcohol
- Geef je grenzen aan en leer om ‘nee’ te zeggen!
En tot slot: wist je dat knuffelen helpt tegen stress? Bij knuffelen wordt namelijk het hormoon oxytocine aangemaakt, wat de cortisolwaarden reguleert. Dus heb je een partner, een huisdier of een teddybeer? Ga knuffelen!